Botulinski toksin oslobađa bakterija Clostridium botulinum. Ovaj toksin blokira osobađanje neurotransmitera acetilholina u svim perifernim sinapsama i tako izaziva slabost mišića i autonomnu disfunkciju.
Toksin je termolabilan i lako se uništava kuvanjem.
 |
| Foto: Moja Medicina |
Botulizam može nastati usled prisustva Clostridium botulinum-a i njegovih toksina, u ranama mekih tkiva, a i prilikom konzumiranja termički nedovoljno obrađene hrane, kontaminirane botulinskim toksinom (intenstinalni botulizam, češće kod dece).
Najčešći je klasični botulizam, nastao zbog neadekvatno sterilizovanih konzervi sa hranom ili neadekvatno obrađene hrane pre upotrebe.
Istorijat botulizma i botulinskog toksina:
Trovanja botulinski toksinom prvi je sveobuhvatno opisao dr Justinus Kerner, austrijski lekar u 19. veku i nazvao ga „otrov kobasica“, zbog trovanja, koja je on izazivao posle konzumiranja nedovoljno kuvanih dimljenih kobasica. Nakon dužeg posmatranja obolelih od botulizma, Kerner je došao na ideju da se možda ovim otrovom mogu postići povoljni rezultati u lečenju neuroloških bolesti, koje se manifestuju nevoljnim pokretima ili grčenjem mišića. Znajući da je kod botulizma paraliza generalizovana (zahvata sve mišiće), Justinus Kerner je zaključio da bi se lokalnom primenom botulinskog toksina (u minimalnim dozama) mogao postići isti učinak, ali samo na mestu njegove primene, bez drugih promena u organizmu. Emile van Ermengem 1897, identifikuje bakteriju klostridijum botulinum kao „proizvođača“ botulinskog toksina. Godine 1928, Tesmer Snajp i Herman Zomer, po prvi put izdvajaju prečišćeni endotoksin botulizma. Godine 1949, Burgen's group prva otkriva da botulinski toksin svoje dejstvo ispoljava blokiranjem neuromišićne transmisije.
Ideja Justinus Kernera o lečenju botulinskim toksinom, ostvarena je mnogo godina kasnije, i to najpre u oftalmologiji, gde je primenjena za lečenje strabizma (razrokosti) kod dece. Posle brojnih ispitivanja na eksperimentalnim životinjama, toksin je u lečenju pacijenata prvi primenio 1981. američki oftalmolog Alan Skot, koji je botuliski toksin, ubrizgavao u očni mišić, kako bi umanjio njegovo grčenje i vratio ga u normalan položaj.
Nakon odobrenja američke Administracije za hranu i lekove 1989. botulinski toksin se sve više primenjuje za lečenje, strabizma (razrokost), blefarospazma (nekontrolisani grč veđa), hemifacijalnog spazma (nekontrolisano grčenje mišića lica), miokimije). Ubrzo počinje i primena botulinskog toksina u neurologiji za lečenje poremećaja kontrole pokreta (distonije, koja može da nastane, kao posebna bolest ili simptom u drugim neurološkim bolestima), hiperhidroze...
Simptomi botulizma:
Ispoljavaju se u prvih 6-48h nakon uzimanja hrane. Prvo se javlja mučnina, povraćanje i proliv, a nakon toga poremećaj vida zbog poremećene akomodacije i konvergencije, sa ptozom i okulomotornim poremećajima, suvoća usta, midrijaza (proširene zenice) sa često ugašenom reakcijom zenice na svetlost, znaci bulbarnog oštećenja (dizartrija, dizfagija, slabost masetera), uz slabost, koja se širi na mišiće trupa i ekstremiteta, opstipacija i ileus. Svest je dugo očuvana, ali se u težim formama razvija koma i konvulzivni napadi. Težina kliničke slike zavisi od količine unetog toksina, pa je moguć raspon od punog oporavka do smrtnog ishoda unutar nekoliko dana.
Dijagnostika botulizma:
Dijagnoza se potvrđuje anamnezom, zatim analizom seruma na prisustvo toksina i stolice bolesnika na prisustvo bakterija, neurološkim pregledom.
Lečenje botulizma:
Kod 10% bolesnika ishod je fatalan, a ostali se oporave za nekoliko nedelja ili meseci. Bolesnike treba smestici u jedinicu intenzivne nege, gde je u slučajevima respiratorne insuficijencije, moguća primena asistirane ventilacije.
Primenjuju se prvo botulinski trovalentni antitoksin uz ispiranje želudca i creva, u zavisnosti od kliničke slike i stanja pacijenta, po potrebi se primenjuje, asistirano disanje i ishrana preko sonde. Ako je prisutna infekcija, primenjuju se antibiotici (Penicilin).
Jedan od uzroka stečene Mijastenije gravis, na presinaptičkom nivou, upravo je botulizam, zbog svog blokiranja oslobađanja acetilholina.
Primena botulinskog toksina u kozmetičke svrhe:
Da ne bude da samo kudimo ovaj prirodni toksin, ima on i jednu dobru stranu, zapravo se botulinski toksin, koji je još poznat i po imenu Botoks ili Disport, oko dve decenije koristi u medicini u veoma malim dozama, kao lek za opuštanje mišića, kod pacijenata sa bolnim grčevima i fascikulacijama mišića (kod miokimije), ali neuporedivo veću popularnost je stekao u kozmetologiji, kao sredstvo za ulepšavanje, tačnije za zatezanje bora.
U poslednje vreme primena botulinskog toksina se proširila i u kozmetici, u kojoj botoks tip-A kozmetičari koriste za uklanjanje bora bez skalpela.
Od 2007, tretman botoksom tipa-A najčešće je primenjivana procedura u kozmetici u svetu.
U kozmetici nakon upotrebe toksina, kao neželjeno dejstvo može se javiti neadekvatni (asimetrični) izraz lica, „viseći kapak“, dvoslike, nepravilan osmeh, gubitka sposobnosti zatvoranja očnih kapaka, ili umanjenje snage mišića za žvakanje čvrste hrane (kod ubrzgavanja toksina u vilične mišiće).
Svi rezultati tretmana u kozmetikologiji su ograničenog trajanja, i mogu biti kratki do 6 nedelja, ali se najčešće pozitivni rezultati lečenja održavaju između 3-8 meseci, nakon čega se primena botulinskog toksina može ponoviti.
Kako bi se sprečila mogućnost neželjenih dejstava botulinskog toksina, kod rizičnih grupa, njegova primena se ne preporučuje kod trudnica, osoba koja su alergična na jaja i neuromišićnih bolesti!!!
0 Коментари